การเตรียมดิน
ก่อนจะปั้นดิน ต้องมีการเตรียมดินเสียก่อน
การเตรียมดินนั้นต้องผสมดินให้เข้ากันตามอัตราส่วน
ที่พอเหมาะตามชนิดของวัตถุที่ต้องการจะปั้น โดยใช้ปุ้งกี๋
ตวงดิน
ดังนี้
ปั้นโอ่ง แจกัน
นกยูง ปลา ใช้ดินเหนียว 7 ปุ้งกี๋ กับทราย (ดินขาว)
1 ปุ้งกี๋
ปั้นครก ใช้ดินเหนียว
3 ปุ้งกี๋ กับทราย 4 ปุ้งกี๋
จะเห็นว่า ถ้าเป็นของที่ต้องการขึ้นรูปสูง ๆ หรืองานที่ต้องการใช้ฝีมือประดิษฐ์
ส่วนผสมของดินต้องหนักเหนียว คือมีดินเหนียวมากกว่าทราย
ถ้าเป็นของชิ้นเล็ก หรือต้องการความแข็งแรงมาก ต้องหนักทราย
โดยใช้สัดส่วนที่มีทรายค่อนข้างมากหรือครึ่งต่อครึ่ง
เมื่อตวงดินผสมกันแล้วต้องทุบหรือสับให้ดินแตกละเอียด
เลือกกรวด ทราย รากไม้ ออกให้หมด รดน้ำให้ทั่ว โดยใช้ไม้กระทุ้งให้เป็นรู
คลุกจนทั่วแล้วกองหมักไว้ โดยใช้ใบตองแห้ง หรือผ้าพลาสติกคลุมดินไว้
1 คืน รุ่งขึ้นจึงนำดินมากองกับกระดานเหยียบดิน
(สมัยโบราณใช้หนังวัว หรือหนังควายรองดิน) ถีบดินหรือเหยียบดินสลับกันไปมาสัก
2-3 ครั้ง แล้วใช้มือนวดจนดินเข้ากันสนิท (ปัจจุบันใช้เครื่องนวดดิน
แทนการเหยียบดิน) เสร็จแล้วจึงใช้มือปั้นดินเป็นท่อน
ๆ ยาวประมาณ 25 เซนติเมตร วางซ้อนกันในอ่างยาง ใช้ผ้าหมาด
ๆ หรือผ้าพลาสติกคลุมดินไว้เพื่อไม่ให้ดินแห้งเร็ว
ดินเหนียวที่ได้จากกุดต่างๆ
(จากริมฝั่งแม่น้ำมูล)
เครื่องรีดดิน ให้เป็นก้อนเพือนำดินไปขึ้นรูปแบบต่างๆ
ภาพ การหมักดินเป็นขั้นตอนที่สำคัญอย่างหนึ่งในขบวนการผลิต
