กรมการพัฒนาชุมชน |
|
|
|
กระบวนวิธีการผลิต
(The Manufacturing
Of Earthenware)
- การเตรียมดิน
- การหมักดินเมื่อขุดดินมาจากแหล่งดินแล้วจะนำดินมาผสมกันในอัตราส่วน
ดินเหนียวมาก 2 ส่วน ดินเหนียวน้อย 1 ส่วน แยกเศษไม้
เศษหินออกรดน้ำให้ชุ่มแล้วนำไปหมักในหลุมขนาด
1x1 เมตร ลึก 20 ซม.โดยใช้เวลาหมัก 24 ชั่วโมงอย่างน้อย
- การนวดดินนำดินเข้าเตรียมนวด
และเครื่องนวดก็จะรีดดินออกมา เป็นท่อนๆ(ในสมัยโบราณการนวดดินจะใช้หนังควายหรือไม้กระดานทับบนเนื้อดินช่างนวดจะใช้เท้าเหยียบไปมาจนกว่าเนื้อดินจะเข้ากัน)
หลังจากนั้นจะรีดดินเป็นท่อนๆขนาดยาวประมาณ 25
- 30 ซม. กว้างประมาณ 8 ซม. เรียกว่า
ล่อ ซึ่งเป็นตัวกำหนดขนาดของภาชนะที่จะปั้นรดน้ำให้ชุ่มห่อพลาสติกเก็บไว้
2 วัน (สมัยโบราณใช้ใบตอง กระสอบ ห่อเก็บไว้ในโอ่ง
หรือไห)
- การขึ้นรูป
เครื่องมือที่ใช้ในการขึ้นรูป
มีลักษณะเป็นแป้นหมุนวงกลมซึ่งเรียกว่า พะมอน
ช่างปั้นและลูกศิษย์
(คนหมุนพะมอน) จะทำงานร่วมกัน โดยช่างปั้นจะน
ำ ล่อ ไล่รูปทรงขึ้นเรื่อยๆตามความต้องการของขนาดภาชนะในขณะที่ลูกศิษย์จะทำหน้าที่หมุนพะมอนตามจังหวะที่ช่างปั้นต้องการและสัมพันธ์กัน
และตลอดเวลาการขึ้นรูปนั้น ช่างปั้นจะต้องใช้ผ้าชุบน้ำซับดินที่ขึ้นรูปเพื่อป้องกันดินแห้งโดยตลอดด้วย.
- การตกแต่ง
ในสมัยโบราณนั้นมีรูปแบบของลายเพียงลายเดียวเท่านั้น
เรียกว่า ลายตะเกียง
โดยใช้ ไม้ขีดลงบนภาชนะ ที่ปั้นในขณะที่พะมอนหมุน
แต่ในปัจจุบันมีการเพิ่มลวดลายใหม่ตามจินตนาการของช่างปั้น
ปัจจุบันแยก ออกเป็น 3 แบบคือ การ การขูด การฉลุ
และการปั้นแปะ โดยการใช้น้ำโคลนของดินชนิดเดียวกัน
ซึ่งเรียนกว่า ขี้หวี่
เป็นตัวประสานลายที่ปั้นแปะ
- การผึ่ง
นำภาชนะที่ขึ้นรูปเสร็จแล้วไปผึ่งที่โรงผึ่งซึ่งสร้างเป็นโรงหญ้าหลังคาคลุมถึงพื้นป้องกันลม
แดด ฝน พื้นเป็นทรายใช้เวลาผึ่งตามฤดูการ ฤดูแล้ง
15 - 20 วัน ฤดูฝน 30 วัน
- การเผา
ในสมัยโบราณ
ชาวบ้านจะขุดเตาบริเวณจอมปลวกลึกลงไปใต้ดินโดยใช้ปากปล่องจอมปลวกเป็นปล่องเตา
เรียกว่า เตาทุเรียง
แต่ในปัจจุบันนิยมใช้เตาเผาซึ่งทำจากอิฐดิบ แต่ยังคง
สภาพลักษณะของเตาเป็นแบบดั้งเดิมอยู่ เพียงแต่มีข้อแตกต่างลักษณะเดียว
คือเตาเผาปัจจุบันอยูบนผิวดิน การเผาแบ่งออกเป็น
3 ขั้นตอนคือ แบ่งตามอุณภูมิของไฟ
- ไฟต่ำ
หรือชาวบ้านเรียกว่า
ลุ่ม อุณหภูมิประมาณ
0 - 300 องศาเซลเซียส โดยใช้ท่อนไม้ขนาดใหญ่ 3
ท่อน เผาหน้าปากเตาประมาณ 12 ชั่วโมง
- ไฟกลาง
หรือชาวบ้านเรียกว่า
อุด อุณหภูมิประมาณ
300 - 900 องศาเซลเซียส โดยใช้ไม้เล็กๆ เผาต่อบริเวณปากเตาประมาณ
6 ชั่วโมงสังเกตุจะเห็นละอองขาวที่ปากปล่อง
- ไฟใหญ่
หรือชาวบ้านเรียกว่า
ลงไฟอุณหภูมิประมาณ
900 - 1,300 องศาเซลเซียส โดยใช้ไม้เผาภายในเตาประมาณ
6 ชั่วโมง
หลังจากไฟไหม้ท่อนไม้จนหมด
ใช้อิฐดิบหรือดินปิดปากเตาทิ้งไว้ 48 ชั่วโมง
จึงจะนำผลิตภัณฑ์ออกจากเตาได้
การขึ้นรูป
|
|
การเผา
|
|
|
|
|