วิธีการปั้น (การขึ้นรูปด้วยแป้นหมุน)

มีหลายวิธี ได้แก่ วิธีอิสระ วิธีขด วิธีแผ่น ขึ้นรูปด้วยแป้นหมุน การปั้นโดยวิธีหล่อ การเอาดินกดลงไปในแม่พิมพ์ แต่วิธีการที่ใช้กันมาในสมัยดั้งเดิมคือ การขึ้นรูปด้วยแป้นหมุน ซึ่งเรียกว่า “พะมอน” ในที่นี้จึงเสนอรายละเอียดเฉพาะการขึ้นรูปเครื่องปั้นดินเผาด้วยแป้นหมุน

การขึ้นรูปเครื่องปั้นดินเผา ใช้ขี้เถ้า หรือฝุ่นทรายโรยแป้นเพื่อมิให้ดินติดแป้น แล้วขึ้นรูป โดยตีดินให้แบนบนแป้นหมุน ขนาดเท่ากับภาชนะที่จะปั้น แล้วใช้ท่อนดินที่เตรียมไว้ขดต่อขึ้นไป พร้อมใช้เท้าขวาขยับตัวแป้นให้หมุนไปช้า ๆ เมื่อได้รูปทรงพอสมควรก็เริ่มหมุนไปทางซ้ายมือ แล้วช่างจะตกแต่งดินโดยการรีด ใช้ผ้าชุบน้ำ รูดให้หนาบางตามต้องการ บางแห่งก็จะมีคนช่วยหมุนเรียกว่าลูกศิษย์

ภาพ การขึ้นรูปเครื่องปั้นดินเผา (โดยช่างธร ร้านแสวงเครื่องปั้นดินเผา)

ปั้นเสร็จนำไปผึ่งในร่ม เพื่อให้ดินตึง แล้วนำไปเก็บในโรงเรือนที่มุงด้วยจาก หรือหญ้าคา หลังคาลาดต่ำไม่ให้ลมโกรกจนเกินไป เก็บไว้ประมาณ 7 -15 วัน เครื่องปั้นจึงจะแห้ง ทั้งนี้แล้วแต่ขนาดของเครื่องปั้น และสภาพดินฟ้าอากาศในแต่ละวัน